[TR] Çince Öğreniyorum - Part 1
Pinyin
Pinyin temelde, Çince’nin roman harflerle yazılması demektir. Zheng QiuXun gibi telaffuz edilmesi zor Çince isimleri görmüş müydünüz? İşte bu pinyin’in bir örneği, başka bir deyişle Çince’nin roman alfabesiyle yazılmasıdır (bu yüzden “romanizasyon” denir). Pinyin’in sadece Çince Mandarince için geçerlidir. Kantonca, Hokkien ve Sichuanca gibi diğer Çince dillerinde farklı bir sistemleri vardır.
Pinyin sistemi, başlangıçlar(Baş harfler veya ünlüler) ve Son Ekler(ünsüzler) dilin temel unsurlarını oluşturur. Bunlar harf gruplarıdır. Her bir Mandarin Çincesi karakterinin bir hecesi vardır. Her hece, bir başlangıç harfiyle başlayıp bir ünlü ile devam ederek yazılır.
Baş Harfler (23 Harf)
b, p, m, f, d, t, n, l, g, k, h, j, q, x, zh, ch, sh, r, z, c, s
Son Ekler (7 harf)
a, o, e, i, u, ü
Birleşik Son Harfler (15 Harf)
ai, ao, an, ang, ou, ong
ei, en, eng, er, ia, iao
ian ,iang, ie, iu, in, ing
iong, ua, uai, uan, uang, uo
ui, un, ue, uan, un
Pinyin sisteminde hecenin en kritik bileşeni ünlüdür. Bir ünlü olmadan hece oluşturmak imkansızdır.
Ses Tonları (声调 - Shēng Diào)
Mandarin Çincesi’nde dilin tonu, söylemek istediğiniz şeyin anlamını iletmekte çok büyük bir etkiye sahiptir.
| bā | bá | tāng | táng |
|---|---|---|---|
| Sekiz | Çekmek/Tutmak | Çorba | Tuz |
Dil tonlu bir yapıya sahiptir. Mandarin Çincesi’nin tonu, onu ayırt edici ve benzersiz kılar. Dilin tonlarını öğrenmek çok önemlidir çünkü bu iletişimde yanlış anlaşılmaya yol açabilir. Mandarin Çincesi’nde biri nötr olmak üzere dört ana ton vardır. Nötr çoğu zaman bir tonlama sayılmaz.
- Birinci ton, yüksek ancak düz bir ses tonuna sahiptir. Bu ton uzatılır. Temsili, düz yatay bir çizgi çizilerek yapılır. Örneğin: “bā”.
- İkinci ton, düşükten yükseğe doğru bir artış gösterir. Temsili, çapraz bir çizgi yerleştirilerek yapılır, örneğin: “bá”.
- Üçüncü ton, sesin önce aşağıya, sonra yukarıya doğru gitmesini içerir. Bu, önce düşüp sonra yükselen bir çizgiyle temsil edilir, örneğin: “bǎ”.
- Dördüncü ton, çok yüksek başlayıp çok kısa bir şekilde düşer. Bu, düşen çapraz bir çizgiyle temsil edilir, örneğin: “bà”.
- Nötr ton hızlı ve hafif bir şekilde telaffuz edilir. Bu ton işareti içermez. Örneğin: “ba”.
Okunuş Örneklerine buradan bakabilirsiniz.
Mandarin Çincesi’nde bazen kelimeler aynı başlangıç ve ünlüye sahip olabilir. Bununla birlikte, ton farklılıkları nedeniyle anlamları farklı olabilir.Örnek vermek gerekirse: mā | má | mǎ | mà | ma | |-|-|-|-|-| Anne | Fiber | At | Küfretmek | Cümle sonunda ise soru sorma ekidir |
Ek olarak belirtmek gerekirse söyle basit/ilginç Ton kuralları vardır;
- Hecenin tek bir ünlüsü varsa, ton işareti ünlünün üzerine gelir. Örneğin: zhī (bilmek), tīng (dinlemek).
- Eğer hecede birden fazla ünlü varsa ve ilk ünlü bir orta ünlü (i, u) ise, ton işareti hemen ardındaki ünlünün üzerine konulmalıdır. Örneğin: jiāo (öğretmek), jiǔ (九; dokuz).
- Eğer hecede birden fazla ünlü varsa ve ilk ünlü bir orta ünlü değilse, ton işareti ilk ünlünün üzerinde olur. Örneğin: hǎi (deniz), zhǎo (aramak).
- Bazı durumlarda, Pinyin’deki iki hece de ayrı olarak yazılabilir (bir boşlukla), eğer kelime iki karakterden oluşuyorsa anlam açıklığı oluşturmak için yapılabiliyor.
Adımı Yazma
Genellikle, bazı istisnalar haricinde, çoğu yabancı isim doğru bir şekilde, sesleri veya fonemleriyle benzerlik gösteren Çince karakterlere fonetik olarak aktarılır. Örneğin, Jason İngilizce’deki Jason’a benzeyen iki Çince karakter olan 杰森 (Jié sēn) olarak çevrilir.
Bazı Batı isimleri için, transliterasyon oldukça pratiktir çünkü yapmanız gereken tek şey adınızı hecelerine ayırmak ve onları Çince aksanıyla nasıl telaffuz edeceğinizi düşünmek,
Örnekler:
- Amanda → A-man-da → 阿曼达 (telaffuz: Ā màn dá)
- Kamila → Ka-mi-la→ 卡米拉 (telaffuz: Kǎ mǐ lā)
- Mina → Mi-na → 米娜 (telaffuz: Mǐ nà)
Görebileceğiniz gibi, bu isimler Çince karakterlerle yazıldığında tamamen tanınmaz gibi görünse de, Pinyin versiyonları (Çince karakterlerin romanlaştırılması) ton işaretleri hariç, orijinalleriyle neredeyse aynı görünüyor.
Ancak batı dillerinde olan ses ögesinin Çince olmadığı durumlar olabiliyor. (Benim adım gibi)
Her Çince karakter tek bir heceyi temsil ettiği için, bizim dilimizde bir ses olarak bir arada telaffuz edilen ünsüz veya ünlü kümelerinin farklı kısımlarını temsil etmek için farklı karakterlere ihtiyacımız olur (örneğin “mer”, “dur”, “vent”, “Le”).
Bu durumda yapabileceğiniz tek şey en yakın eşdeğeri oluşturmak!
| Ömer | Levent | Durdalı |
|---|---|---|
| Ào mǎ’ěr | Lái wén tè | Dù ěr dá lēi |
| 奥马尔 | 莱文特 | 杜尔达勒 |
Zaten bu transliterasyon sorunundan kaynaklı olarak Asya ülkelerindeki insanlar batılı ülkelere gelince “Batılı” bir takma isme geçiyorlar. Aynı şekilde Asya’ya gidip isminin çevirisinin zor olduğu veya telaffuzu sıkıntılı olduğu kişiler “Asyalı” takma isimler seçiyor.
Ben henüz bir takma adı seçimi yapmadım yaparsam ileride buraya ekleme yapacağım.